گویچه های انتقال دهنده گازهای تنفسی:

گویچه های انتقال دهنده گازهای تنفسی همان گلبولهای قرمز خون هستند که کار انتقال اکسیژن را از ششها به بافتها  انجام می دهند.

گلبول قرمز چیست؟

خون شامل سه دسته سلول است. این سلول‌ها هر یک وظایف خاصی را در بدن انجام می‌دهند. این سلول‌ها شامل موارد زیر هستند:

• گلبول قرمز: انتقال اکسیژن به سراسر سلول‌های بدن را برعهده دارد.
• گلبول سفید: به عنوان جزیی از سیستم ایمنی بدن در مبارزه با پاتوژن‌ها و سایر عوامل بیگانه وارد عمل می‌شوند.
• پلاکت: مهم‌ترین وظیفه‌ اش کمک به فرایندهای لخته سازی و انعقاد خون است.

در این مطلب به طور اختصاصی به معرفی ساختار، ویژگی‌ها و عملکرد گلبول قرمز خون می‌پردازیم.

گلبولهای قرمز:

«گلبول‌های قرمز خون» (Red Blood Cell) در سلول‌های مغز استخوان تولید می‌شوند و در رگ‌های خونی قرار می‌گیرند. این سلول‌ها از متداول‌ترین سلول‌های خونی در مهره‌داران به شمار می‌آیند که وظیفه آن‌ها تحویل اکسیژن از شش‌ها یا آبشش‌ها و انتقال آن به بافت‌های سراسر بدن از طریق خون است.

اریتروسیت‌ چیست؟

اریتروسیت‌ها در پستانداران ساختارهای دیسک یا صفحه‌ای شکلی هستند که از دو طرف مقعر می‌شوند. این سلول‌ها زمانی که بالغ می‌‌شوند، هسته سلولی خود را از دست می‌دهند. به دلیل این که آن‌ها فاقد هسته هستند، DNA ندارند.

گلبول‌های قرمز در سایر مهره‌داران برخلاف پستانداران دارای هسته هستند و تنها یک استثنا در این زمینه وجود دارد که در خزندگان و در گونه سمندر قابل مشاهده است.

به دلیل نبود هسته و سایر اندامک‌های سلولی مانند میتوکندری در گلبول‌های قرمز پستانداران ،این سلول‌ها هیچ گونه استفاده و نیازی به اکسیژن ندارند.

گلبول‌های قرمز تنها برای انرژی مورد نیاز خود ATP تولید می‌کنند و این انرژی صرف انتقال اکسیژن به سایر سلول‌ها می‌شود. زمانی که اریتروسیت‌ها پیر می‌شوند، آن‌ها شکسته شده و ترکیبات سلولی آن‌ها برای مصارف دیگر بدن مورد استفاده قرار می‌گیرند.

کلمه اریتروسیت از کلمه یونانی «اریتروس» یعنی قرمز و کلمه «کیتوس» به معنی میان تهی و «سیت» به معنای سلول مشتق شده است. گلبول‌های قرمز خون به «RBCs» یا (Red Blood Corpuscles) (به معنی سلول‌های کوچک قرمز خونی) و «هماتید‌ها» (Haematids) نیز معروف هستند.

شیستوسیت چیست؟

«شیستوسیت» (Schistocyte) نام یکی از انواع گلبول‌های قرمز است که به قطعات مختلف تقسیم شده است، به عبارتی دیگر به قطعات گلبول‌های قرمز خون شیستوسیت می‌گویند. شیستوسیت‌ها در اشکال متفاوت و نامنظم در خون مشاهده می‌شوند و در برخی از بیماری‌های خونی تعداد آن‌ها افزایش می‌یابد.

اولین کسی که گلبول‌های قرمز را شناسایی و معرفی کرد، زیست‌شناسی هلندی به نام «یان سوامردام» (Jan Swammerdam) بود. این زیست‌شناس برای مطالعه خون قورباغه با استفاده از میکروسکوپ در سال ۱۶۵۸ توانست گلبول‌های قرمز را مشاهده کند.

گلبول‌های قرمز مهره‌داران

گلبول‌های قرمز سلول‌هایی هستند که دارای مولکول‌های «هموگلوبین» (Hemoglobin) هستند. هموگلوبین‌ها مولکول‌های پیچیده‌ای هستند که در ساختار خود گروه‌های «هِم» (Heme) دارند. گروه‌های هِم در واقع یونهای آهن دارند.این یونهابه مولکول‌های اکسیژنی که از شش‌هادریافت می‌شوند، اتصال می‌یابند و سپس مولکول‌های اکسیژن را در مجاورت بافت‌های مختلف بدن آزاد می‌کنند. اکسیژن به راحتی از طول غشای سلولی گلبول‌های قرمز به خارج از آن انتشار می‌یابد.

هموگلوبین همچنین می‌تواند برخی از مواد دفعی سلول‌ها مانند دی اکسید کربن را از سلول‌های بدن دریافت کند. یک ترکیب مشابه با هموگلوبین به نام «میوگلوبین» (Myoglobin) وظیفه ذخیره اکسیژن را در سلول‌های ماهیچه‌ای بر عهده دارند.

رنگ اریتروسیت‌ها به دلیل وجود یونهای آهن یا گروه هِم هموگلوبین‌های آن ایجاد شده است. پلاسمای خون به تنهایی به رنگ زرد است، اما گلبول‌های قرمز رنگ آن را با توجه به میزان و شرایط هموگلوبینی که دارند،تغییر می دهند. به طوری که اگر اکسیژن به هموگلوبین‌های اریتروسیت‌ها متصل باشد، رنگ پلاسما به قرمز روشن تغییر می‌کند و زمانی که اکسیژن از هموگلوبین‌ها آزاد شده باشد، به دلیل تیرگی رنگ هموگلوبین، پلاسما هم تیره می‌شود، این تغییر رنگ در رگ‌های خونی سطح پوست به رنگ آبی قابل مشاهده است. از این تغییر رنگ برای اندازه‌گیری میزان اشباع اکسیژن در رگ‌های خونی استفاده می‌شود.

وجود هموگلوبین که پروتئین‌های اختصاصی حمل اکسیژن هستند، سازگاری مهمی است که در بدن مهره‌داران اتفاق افتاده است و باعث می‌شود که خون ویسکوزیته کمتر و غلظت اکسیژن بیشتری داشته باشد و در این حالت اکسیژن رسانی به بافت‌ها بهتر انجام شود. اندازه اریتروسیت‌ها در گونه‌های مختلف مهره‌داران متفاوت است اما به طور میانگین عرض این سلول‌ها در حدود ۲۵ درصد بزرگتر از قطر مویرگ‌ها است و این امر باعث بهبود انتقال اکسیژن از اریتروسیت‌ها به بافت می‌شود.

آزمایش گویچه های انتقال دهنده گازهای تنفسی:

در باب گویچه ها:

اگر گفتی جواب این سوالم

چه هستند این دو یار مهربانم

یکی در خون ما مشغول جنگ است

بود سرباز و لیکن بی تفنگ است

یکی دیگر به حمالی شهیر است

یون آهن به دست او اسیر است

ز بلبل ،بل گرفتند و ز گل،گل

سفید و قرمز خونی چو سمبل

توجه: هر گونه کپی برداری از این سایت،باید با ذکر منبع و معرفی لینک مربوطه باشد.در غیر اینصورت پیگرد قانونی دارد.

“کپی لینک”

در این آزمایش با استفاده از یک میکروسکوپ می توانید گلبولهای قرمز خون را که مسئول حمل اکسیژن هستند مشاهده کنید.

وسایل لازم:

1-میکروسکوپ نوری

2-پد الکلی

3-لانست استریل

4-لام دو عدد

با خرید این بسته می توانید به راحتی در منزل گلبول های قرمز خون را ببینید.البته قیمت این محصول بدون میکروسکوپ می باشد.چنانچه به میکروسکوپ نیاز دارید آنرا در قسمت تجهیزات آزمایشگاهی مشاهده و به سبد خرید خود اضافه نمایید.

آدرس آزمایش:کتاب آزمایشگاه علوم تجربی1.f2.az8.s33

ویدیوی این آزمایش را در لینک زیر ببینید.

https://www.aparat.com/v/lAPjq